Werynia – Pałac Tyszkiewiczów
Ocena: 3,65 z 17 opinii [oceń obiekt]
Loading...| Stan obecny: | użytkowany, odrestaurowany. |
| Funkcja teraźniejsza: | Instytut Biotechnologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. |
| Zabytkowe obiekty towarzyszące: | spichlerz, rządcówka, czworaki, dawna karczma, neogotycka kaplica. |
| Zwiedzanie: | wstęp na teren parku wolny, do wnętrz budynku można wejść wyłącznie podczas pracy uczelni. |
| Dojazd: | należy kierować się na filię Uniwersytetu Rzeszowskiego. [Oszczędź czas i paliwo – gotowe współrzędne pod mapą.] |
| Parkingi: | darmowy parking na terenie parku. |
| Historia i opis: | |
| Historia Weryni sięga końca XV w., a swoje powstanie zawdzięcza rodowi Tarnowskich, którzy po otrzymaniu tych ziem od Władysława Jagiełły przeprowadzili akcję zasiedlania. Historia stojącego tu pałacu związana jest z Tyszkiewiczami herbu Leliwa, ostatnimi właścicielami dóbr kolbuszowskich, w których skład wchodziła m.in. Werynia. Przejęli oni te dobra w 1825 r. po ślubie hr. Jerzego Tyszkiewicza z Felicją Rey (córką hr. Kajetana Reya, właściciela m.in. zamków w Przecławiu i Rzemieniu). Tyszkiewiczowie mieszkali we dworze w Kolbuszowej, a po jego zniszczeniu przeprowadzili się do dworu modrzewiowego w Weryni. Nową rezydencję wzniesiono w latach 1900-5 w parku krajobrazowym tuż obok starego drewnianego dworu, który wyburzono po jej ukończeniu. Obiekt powstał na bazie projektów Tadeusza Stryjeńskiego przy współpracy wykonawcy – Franciszka Mączyńskiego. Pałac zbudowano z cegły, na kamiennej podmurówce, a jego charakterystycznymi cechami są wkomponowane w fasadę dwie wieżyczki klatek schodowych, owalny taras przy fasadzie ogrodowej oraz umiejscowiona nad nim duża płaskorzeźba orła białego, który w szponach trzyma dwie tarcze herbowe Leliwy. Na parterze mieściły się pomieszczenia reprezentacyjne i gościnne, natomiast piętro było częścią prywatną. Budynek posiadał centralne ogrzewanie oraz dodatkowo piece węglowe w każdym pomieszczeniu. Rezydencję otaczał rozległy park o swobodnym romantycznym założeniu i aż 24 stawy z ciekami wodnymi. W parku przypałacowym stały również czworaki, spichlerz wybudowany w 1867 r., rządcówka i XIX wieczna karczma. W latach 30-tych XX wieku w skutek złej koniunktury na rynku oraz nietrafionych inwestycji Tyszkiewiczowie popadli w długi, skutkiem czego nad majątkiem ustanowiono zarząd komisaryczny, który trwał aż do 1944r. W 1943 r. rezydencja została spalona przez komunistyczną partyzantkę, a rok później posiadłość zajęła sowiecka armia. Hrabia Jerzy został aresztowany i zesłany do ZSRR gdzie zdołał przeżyć do 1945 r. Żona wraz z córką zbiegły i osiedliły się w Krakowie gdzie mieszkały do śmierci. Po wojnie budynek pałacu otrzymał zespół szkół rolniczych, na potrzeby, którego przebudowano wnętrza. Od roku 2000 zespół pałacowy w Weryni jest własnością Uniwersytetu Rzeszowskiego. W latach 2003-06 dzięki dofinansowaniu z UE budynek został gruntownie odrestaurowany. Rodzina Tyszkiewiczów podjęła starania o odzyskanie rodowej siedziby powołując się na to, iż pałac nie był związany z działalnością rolną, wiec nie podlegał po dekret PKWN z 1944r. W lipcu 2014r., po przeprowadzeniu dochodzenia administracyjnego, wojewoda podkarpacki Małgorzata Chomycz-Śmigielska wydała decyzję stwierdzająca, że rezydencja podlegała pod zapisy reformy rolnej, gdyż była siedzibą zarządu podległego gospodarstwa rolnego. Decyzja nie jest ostateczna i spadkobiercom przedwojennych właścicieli przysługuje prawo do odwołania. |
|
| Legendy i duchy: | |
| Legendy głoszą, że pałac połączony jest podziemnymi przejściami ze spichlerzem i dawnym dworem w Kolbuszowej. Podobno to właśnie dzięki nim część rodziny Tyszkiewiczów uniknęła zesłania i śmierci w sowieckich obozach na wschodzie. | |
| Galeria | |
            |
|
| zdjęcia wykonane we wrześniu 2011 | |
| Mapa | |
|
|
|
| Lokalizacja: woj. podkarpackie, pow. kolbuszowski, gmina Kolbuszowa | |
| Adres: Werynia 502 | |
Współrzędne  |
|
| Atrakcje w okolicy: | |
| Skansen-Muzeum – Kolbuszowa, ul. Wolska 36 | |
Rezydencje w pobliżu
Kilka dni temu w Weryni, pow. Kolbuszowa, obok dawnej rezydencji Tyszkiewiczów, w pobliżu Kaplicy, pewna firma z Kolbuszowej prowadziła prace ziemne. Wtedy natrafiono na skrzynię lub skrzynie zakopane w ziemi. Podejrzewając, że mogą tam być materiały wybuchowe – pociski, miny, granaty itp., etc., zawiadomiono jednostkę saperów z Nowej Dęby. Bardzo szybko okazało się, że w skrzyniach znajdują się nie stare, zardzewiałe pociski pochodzące z okresu II wojny światowej, ale duże ilości złotych, carskich monet tzw. „świnek” oraz inne złote i srebrne precjoza. Powiadomiono konserwatora zabytków z Rzeszowa, który „położył na znalezisku rękę” . Kiedy, gdzie i czy w ogóle dokonano już inwentaryzacji, NIE WIADOMO !!! Znalezione skarby (SKARBY bez cudzysłowu) są podobno tak wielkie, że już wywołują rozbieżne emocje pomiędzy głównymi włodarzami powiatu kolbuszowskiego (jeszcze bez nazwisk). Jeden chce budować za znalezione skarby Tyszkiewiczów … „filharmonię” w Kolbuszowej a drugi …”teatr dramatyczny” – sic !!! A co na to wszystko rodzina SPADKOBIERCÓW z rodziny TYSZKIEWICZÓW ???
Tak się, że moja babcia wychodząc za mąż otrzymała od Tyszkiewiczów drzwi tzw. połówkowe, okna i deski podłogowe z rozebranego dworu modrzewiowego. Materiały te zostały wbudowane w dom mieszkalny w Porębach Kupieńskich. Otrzymała również sporo prezentów (chusty tybetańskie, korale itp)
Przy obecnej ulicy Obrońców Pokoju 55 stał do niedawna drewniany dom, szalowany deskami. Wybudował go kolbuszowski budowniczy Osiniak (lata 1902-3). Mieszkali w nim moi dziadkowie, Maria i Michał Ozimkowie. Według przekazu babci, budynek wzniesiono z drewna pochodzącego z rozbiórki starego, modrzewiowego pałacu w Weryni. Mieszkałem w tym domu wiele lat i sadzę, że chyba prawie wszystkie elementy budowli pochodziły z Weryni (drzwi zewnętrze/wewnętrzne, okna, piece, ozdoby pierwszej, drewnianej werandy, być może część mebli). Na pewno było to drewno modrzewiowe, bo przebijając wewnątrz, w jednej ze ścian otwór na drzwi – „z piły szły iskry”. Dom postawiony był na kamieniach węgielnych, bez podmurówki krórą zastąpił gruz wapienny. Dom był w bardzo złym stanie technicznym i został rozebrany w latach 2009 – 2010.