Słownik
Definicje pojęć najczęściej używanych w Atlasie Rezydencji | ||
Dach mansardowy: | jest to dach łamany w którym każda z połaci składa się z dwóch części. Górna ma mniejszy kącie nachylenia a dolna większy (jest bardziej stroma). Ten rodzaj dachu umożliwia wygospodarowanie mieszkalnego poddasza. Dach mansardowy może być dwu- lub czterospadowy. | |
Dwór: | przeważnie wiejska siedziba szlachecka, zazwyczaj parterowa, mniej okazała i rozległa niż pałac. Termin obejmuje dom mieszkalny i zabudowania towarzyszące tzw. gospodarcze. Dwór obronny charakteryzował się wzmocnioną konstrukcją oraz mniejszą kubaturą od zamku. W XVII wieku dworem zaczęto nazywać sam budynek mieszkalny, wtedy najczęściej parterowy, drewniany na podmurówkach kamiennych lub z cegły. Dwory renesansowe charakteryzowały kolumnowe ganki, a rzadziej również alkierze. Barok przyniósł modę na mansardowe dachy i ryzality. W okresie klasycyzmu coraz częściej pojawiały się piętrowe dwory (czasami z prywatnymi kapliczkami), a ganki przyjęły formę portyków. | |
Pałac: | przynajmniej jednopiętrowy, czasami z bocznymi skrzydłami lub odrębnymi oficynami, reprezentacyjny i okazały budynek mieszkalny bez widocznych cech obronnych. W pałacach rezydował władca, magnat lub wysoki dostojnik kościelny. | |
Portyk: | jest to prostokątna część budynku z jednym lub kilkoma rzędami kolumn wspierających dach. W Polsce portyk to najczęściej rodzaj otwartego ganku którego strop podpierają filary lub kolumny. | |
Rezydencja: | jest to reprezentacyjna posiadłość królewska, książęca, wielkopańska lub biskupia. Termin odnosi się do pojedynczego obiektu (zamku, pałacu lub dworu) bądź do zespołu budynków (np. zespół pałacowy czyli np. pałac, oficyna i oranżeria). | |
Ryzalit: | występ z elewacji budynku w części środkowej, bocznej lub narożnej na całej jego wysokości (od fundamentów po dach). Może mieć kształt prostokąta lub półkola. W rezydencjach zazwyczaj w ryzalicie czołowym znajduje główne wejście a w ryzalicie tylnym wyjście do ogrodu. Mniej zaznaczone ryzality nazywamy pseudo ryzalitami natomiast bardziej wysunięte z elewacji to już skrzydła budynku. | |
Wykusz: | wysunięty z elewacji fragment budynku nadwieszony na wysokości jednej lub kilku kondygnacji. Na szeroką skalę stosowany w budownictwie obronnym (np. jako otwory strzelnicze nakryte daszkiem), później od średniowiecza stał się elementem ożywiającym architekturę budowli pozwalając jednocześnie lepiej doświetlić i powiększyć wnętrze. |
|
Zamek: | Zespół elementów obronnych takich jak m.in. obwarowania i bastiony otaczających budynki mieszkalne i gospodarcze, tworząc zamknięty układ obronny. Zamki wznoszono w celach obronnych i reprezentacyjnych zarówno przez władców jak i przez magnatów oraz dostojników kościelnych. | |
Zespół: | grupa obiektów wyodrębnionych ze względu na architekturę i funkcję, skupiona przestrzennie wokół obiektu głównego na potrzeby którego powstały. Przeważnie jest to zespół pałacowy lub dworski. |