Zamek Królewski w Sandomierzu

Sandomierz – Zamek Królewski

Zamki

królewski, muzeum, sandomierz

źródła

słownik

Ocena: 3,59 z 22 opinii [oceń obiekt]

Stan obecny:

zachowany częściowo, odrestaurowany, użytkowany.

Funkcja teraźniejsza:

Muzeum Okręgowe

Zabytki w otoczeniu:

katedra, spichlerz, zabudowa Starego Miasta.

Zwiedzanie:

oferta muzeum obejmuje wystawy czasowe oraz poniższe wystawy stałe:
Dawna wieś sandomierska; Ciemne ścieżki – wystawa poświęcona Jarosławowi Iwaszkiewiczowi; Ziemia Sandomierska w pradziejach i wczesnym średniowieczu;
Krzemień pasiasty w biżuterii; Lapidarium; Dzieje zamku sandomierskiego; Dawna kuchnia królewska; Rzemiosło – malarstwo (XVII – XXw.); Salonik artysty Jana P. Mazurkiewicza; Salonik mieszczański; Polskie szkło artystyczne.
Godziny otwarcia:
sezon letni (1 maj – 30 wrzesień)
poniedziałek: 13:00 – 15:00 (dla zwiedzających indywidualnie wstęp wolny na wystawy stałe)
wtorek – niedziela: 10:00 – 17:00
30 minut przed zamknięciem wystaw kasa nie sprzedaje biletów.
sezon zimowy (1 październik – 30 kwiecień)
poniedziałek: 13:00 – 15:00 (wstęp wolny na wystawy stałe)
pierwszy poniedziałek w m-cu nieczynne
wtorek – piątek: 9:00 – 16:00
sobota – niedziela: 10:00 – 16:00
Cennik:
• dorośli – 10 zł
• uczniowie, studenci, emeryci, renciści, inwalidzi wojenni – 6 zł
• dzieci do lat 7, pracownicy muzeów – wstęp wolny
• zwiedzanie z przewodnikiem 30-45 min. – 20 zł
Nocuj na zamku: jest możliwość wynajęcia dwuosobowego pokoju gościnnego w południowej baszcie, wyposażonego w węzeł sanitarny, aneks kuchenny, telewizję satelitarną i internet – cena to 120 zł za dobę.
Kontakt: 15/644 68 26, 644 57 57, 815 00 60 w.34; fax: 15/832 22 65 w. 40

Dojazd:

zabytek widoczny jest z drogi prowadzącej do Krakowa.
[Oszczędź czas i paliwo – gotowe współrzędne pod mapą.]

Parkingi:

tuż przy bramie wejściowej znajduje się płatny parking.

Historia i opis:

Pierwotny zamek w Sandomierzu był drewnianą budowlą, posadowioną na wzgórzu tuż przy korycie Wisły. Po roku 1138, gdy Sandomierz stał się stolicą księstwa dzielnicowego, na zamku otoczonym wałem drewniano-ziemnym poprzedzonym fosą, urzędowali m. in. Kazimierz Sprawiedliwy, Leszek Biały, Bolesław Wstydliwy i Leszek Czarny.
Za sprawą króla Kazimierza Wielkiego w połowie XIV w. w miejscu drewnianej warowni wzniesiono ośmioboczną murowaną rezydencję z wieżą obronną w późniejszym okresie otoczoną murem. Nowy zamek stał się siedzibą królewskich starostów i ważnym elementem nowego systemu obrony kraju, jednocześnie często goszcząc monarchów m.in. Kazimierza Wielkiego, Władysława Jagiełłę oraz Kazimierza Jagiellończyka. Za panowania tego ostatniego, starosta sandomierski Rafał z Jarosławia, około 1480r. wzniósł basztę południową zwaną „kurza noga”, obecnie najstarszą część zamku.
Około 1513r. na zlecenie króla Zygmunta I Starego a pod kierownictwem niemieckiego architekta Benedykta zwanemu Sandomierzaninem, rozpoczęła się przebudowa zamku w stylu renesansowym. Do budynku południowego dostawiono skrzydło wschodnie i rozpoczęto budowę skrzydła zachodniego. Powstały dziedziniec ozdobiono krużgankami. Przebudowę upamiętniono tablicą z napisem: „Zygmunt z łaski Bożej król Polski, wielki książę litewski, ruski, pruski, pan i dziedzic roku pańskiego 1520”.
Za sprawą Zygmunta II Augusta kontynuowano prace przy rozbudowie zamku, którymi kierował m. in. włoski architekt Santi Gucci. Ukończono budowę parterowego skrzydła zachodniego zakończonego narożną wieżą oraz wzniesiono mur północny z wieżą bramną, zamykający całość założenia zamkowego. W II połowie XVI wieku, rezydencja pełniła funkcje administracyjno-sądowe i stanowiła siedzibę starostów grodowych.
W XVII w. nadbudowano południową część skrzydła zachodniego, tworząc salę reprezentacyjną połączoną z wieżą.
W czasie „potopu szwedzkiego” zamek został zajęty przez Szwedów, którzy wycofując się w 1656 r. wysadzili go w powietrze. Całkowitemu zniszczeniu uległy skrzydła wschodnie i południowe, natomiast zachodnie częściowo przetrwało. Z polecenia króla Jana III Sobieskiego w latach 1680-88 zostało ono przebudowane w wolno stojący budynek, który zachował się do dnia dzisiejszego w niemal niezmienionym kształcie. Zamek stał się budynkiem użyteczności publicznej: urzędem, sądem i więzieniem oraz siedzibą starosty.
Rok 1768r. „przyniósł” konfederację barską a wraz z nią kolejne zniszczenia dokonane przez wojska rosyjskie.
Po III rozbiorze Polski w 1820r. rząd austriacki przeznaczył zamek na sąd i więzienie jednak rozpoczęło ono funkcjonowanie w 1825 roku.
zamek_sandomierz_pocztowka

W 1844r. przebudowano zachodnie skrzydło nadając mu proste, klasycystyczne formy architektoniczne. W 1894r. dziedziniec zabudowano półkolistym budynkiem tzw. „rogalem”, stanowiącym siedzibę straży więziennej a w murze północnym wzniesiono budynek dla administracji więziennej (widoczne na archiwalnej pocztówce obok). Zamek pełnił funkcje więzienne do 1959r.
W latach 1965-1986 przeprowadzono prace remontowo-konserwatorskie, w wyniku których m. in. rozebrano budynek administracji i tzw. „rogal”. W 1986r. decyzją Miejskiej Rady Narodowej w Sandomierzu zamek przekazano na siedzibę Muzeum Okręgowego.
W latach 1995-2002 wykonano prace zabezpieczające i stabilizujące wzgórze zamkowe oraz modernizację dachu i poddasza obiektu a w latach 2004-2007 wykonano prace rekonstrukcyjne wnętrz zamkowych.

Legendy:

Ponoć zamek posiada podziemne korytarze prowadzące w trzech kierunkach. Pierwszy z korytarzy miał prowadzić na drugi brzeg Wisły, drugi, wybudowany specjalnie dla monarchów, wiódł do pobliskiej katedry a trzeci, najdłuższy kończył się Skotnikach, prawdopodobnie w pobliżu tamtejszego dworu.

Galeria