Zamek Królewski w Niepołomicach

Niepołomice – Zamek Królewski

Zamki

branickich, hotel, królewski, lubomirskich, muzeum, restauracja

źródła

słownik

Ocena: 3,55 z 29 opinii [oceń obiekt]

Stan obecny:

zachowany w całości, odrestaurowany, użytkowany.

Funkcja teraźniejsza:

muzeum, hotel, restauracja.

Zabytki w otoczeniu:

kościół, ratusz, zabudowa rynku.

Zwiedzanie:

Godziny otwarcia:
od 1 maja do 30 września: codziennie od 10:00 – 18:00
od 1 października do 30 kwietnia: codziennie od 10:00 -17:00
Cennik:
ZAMEK – historia, legendy, architektura (spacer z przewodnikiem po wnętrzach zamkowych)
bilety: normalny: 15zł, ulgowy: 10zł, rodzinny: 30zł, grupowy: 10zł (powyżej 15 os.)
GALERIE SZTUKI, SUKIENNICE, SALON EUROPEJSKI – bilety: normalny: 10zł, ulgowy: 6zł
GABINET WŁODZIMIERZA PUCHALSKIEGO – bilet: 5zł
IZBA REGIONALNA (czynna codziennie po wcześniejszej rezerwacji) – bilet: 2zł
Kontakt:
Muzeum Niepołomickie tel.: +48 12 281 30 11; 261 98 51
Hotel tel.: +48 12 261 98 00
Restauracja „Królowa Bona” tel.: +48 12 261 98 36

Dojazd:

zabytek stoi w centrum miasta nieopodal rynku.
[Oszczędź czas i paliwo – gotowe współrzędne pod mapą.]

Parkingi:

w sąsiedztwie zamku jest obszerny parking.

Historia i opis:

Ziemie, na których powstały Niepołomice usytuowane są prawie w centrum dawnej Puszczy Niepołomickiej. Bliskość Krakowa a zarazem bogactwo tutejszych lasów spowodowały, że władcy często gościli tu na wystawnych łowach. Z polecenia Króla Kazimierza Wielkiego, na skarpie dawnej doliny Wisły wystawiono murowany zamek myśliwski.
Obiekt miał kształt zbliżony do kwadratu, zamknięty od wschodu i południa skrzydłami mieszkalno-użytkowymi zaś od północy i zachodu murem obwodowym. Wjazd umieszczono w murze zachodnim a za obronność odpowiadały trzy wieże. Z myślą o obsłudze rezydencji, „po sąsiedzku” założono osadę Niepołomice. W południowej części dzisiejszego zamku zachowały się gotyckie fragmenty murów pierwotnej rezydencji.
Niepołomice zaczęły tętnić życiem za panowania Władysława Jagiełły, który oprócz polowań zwoływał tu rady koronne.
Za czasów Zygmunta I Starego niepołomicki zamek został znacząco powiększony. Mury obwodowe od północy i zachodu rozbudowano w skrzydła mieszkalne zaś dookoła dziedzińca, wzdłuż czterech skrzydeł wzniesiono drewniane krużganki. Brama wjazdowa został przeniesiona do skrzydła południowego.

Rok 1550 przyniósł pożar, który strawił skrzydło wschodnie i północne zamku. Z polecenia króla Zygmunta Augusta w latach 1551-1571 rozpoczęto odbudowę pod kierownictwem Tomasza Grzymały. Niektóre źródła podają, że udział w pracach brał również Santi Gucci. Skutkiem prac budowlanych były m.in. klatki schodowe od dziedzińca i krużganki oparte na trzech filarach a całość założenia zyskała dodatkową kondygnację. Do zamku rękę przyłożyła też królowa Bona, bowiem dzięki niej powstały ogrody włoskie przyległe do południowego skrzydła.
Od 1586 roku zamek przestał pełnić funkcje rezydencji królewskiej i trafił w użytkowanie starostów, pośród których byli m.in. Braniccy i Lubomirscy. W latach 1635-1637 z inicjatywy wojewody krakowskiego, Aleksandra Michała Lubomirskiego, przebudowano krużganki na murowane nadając im styl barokowy.
Kres świetności niepołomickiej rezydencji nastał po najeździe szwedzkim w 1655 roku. Zarówno zamek jak i miasto zostały doszczętnie złupione. Nieremontowany obiekt zaczął stopniowo niszczeć. Od połowy XVIII wieku został ponownie włączony w majątek królewski, ale poczyniono jedynie przymiarki do remontu.
Po rozbiorze Polski, Austriacy około 1880 roku przeznaczyli zamek na koszary. Rozebrano całe drugie piętro, mury podparto przyporami a całość nakryto mansardowym dachem.
W okresie międzywojennym rezydencja była obiektem użyteczności publicznej. Po II wojnie światowej zabytek popadł w ruinę.

Dopiero od roku 1991, po przejęciu przez Gminę Niepołomice, rozpoczęto długoletni remont i rekonstrukcję. Dziś królewska rezydencja zachwyca swoją dawną świetnością.

Ciekawostki:

Wotum
Po zwycięstwie w Wielkiej Wojnie z Krzyżakami król Władysław Jagiełło będąc w drodze do Krakowa zatrzymał się w Niepołomicach. Częścią wotum dziękczynnego była jego piesza wyprawa, w którą wyruszył z niepołomickiego zamku do katedry wawelskiej, gdzie złożył zdobyte chorągwie.
Poszyna
W 1527 roku, po wybuchu epidemii w Krakowie, król Zygmunt I Starty wraz z królową Boną i dworem wyjechali do Niepołomic. Zwyczajowo odbywało się w tym okresie wiele polowań. Przywieziono nawet z Litwy wielkiego niedźwiedzia, który miał być atrakcją polowania. Po wypuszczeniu powalił on ponoć trzystu chłopów uzbrojonych w oszczepy, następnie pobiegł w kierunku królowej. Koń, na którym jechała Bona umykając w popłochu potknął się i brzemienna królowa upadła. Po wypadku urodziła syna, który zmarł zaraz potem. Nadano mu imię Olbracht i pochowano w podziemiach niepołomickiego kościoła. Miejsce nieszczęśliwego zdarzenia nazywane jest Poszyna, gdyż tubylcy zwykli mówić, że królowa pojechała tam „po syna”.
W 1548 roku, na prośbę królowej Bony, ciało Olbrachta zostało przewiezione i złożone w krypcie wawelskiej w czasie pogrzebu Zygmunta I.

Legendy:

Błazen
Jednym z uczestników niechlubnego polowania na niedźwiedzia z roku 1527 roku (czytaj w ciekawostkach) był błazen królewski Stańczyk. Jako wytknięcie tego faktu królewski prześmiewca odważył się powiedzieć: „nie ten jest błaznem, kto ucieka przed rozjuszonym zwierzem, lecz ten, kto mając niedźwiedzia w klatce – wypuszcza go na własną szkodę”. Warto wspomnieć, że Błaznowi uszło to na sucho.
Czakram
Istnieje legenda wg której Zamek Królewski na Wawelu stoi na jednym z siedmiu czakramów ziemskich (pozostałe znajdują się w Delhi, Jerozolimie, Mekce, Delfach, Rzymie i Velehradzie). Czakram ziemski jest odpowiednikiem siedmiu punktów energetycznych w ciele ludzkim tzw. Czakry i stanowi ośrodki skoncentrowanej, pozytywnej energii. Jako „kamień węgielny” przy budowie zamku w Niepołomicach złożono skałę przywiezioną przez Kazimierza Wielkiego a wydobytą wcześniej z podziemi kaplicy św. Gerona na Wawelu, którą to uznaje się za źródło tajemnej mocy dobywającej się z wnętrza Ziemi. I tak oto „Drugi Wawel” (tak Jan Długosz nazywał niepołomicki zamek) otrzymał od swego fundatora własny czakram.

Galeria