Janowiec – Zamek Firlejów
Ocena: 4,08 z 12 opinii [oceń obiekt]
Loading...| Stan obecny: | ruiny przystosowane do zwiedzania. | ||
| Funkcja teraźniejsza: | oddział Muzeum Nadwiślańskiego, restauracja. | ||
| Zabytki w otoczeniu: | obiekty przeniesione: dwór z Moniak (muzeum, hotel), stodoła z Wylągów, spichlerz z Podlodowa, lamus z Kurowa. | ||
| Zwiedzanie: | Godziny otwarcia muzeum: sezon letni (1 maja – 30 września): poniedziałek – niedziela od 10:00 do 17:00 dziedziniec i krużganki czynne codziennie po zamknięciu wystaw od 17:00 do 20:00 sezon zimowy (1 października – 30 kwietnia): poniedziałek – niedziela od 09:00 do 16:00 Muzeum nieczynne w: Nowy Rok, Niedzielę Wielkanocną, Boże Ciało (do godz. 13:00), 1 i 11 listopada, 25 grudnia. Cennik: (wejście na zamek, dwór, spichlerz) bilet normalny: 12.00 zł (w sezonie zimowym 11.00 zł) bilet ulgowy: 8.00 zł (w sezonie zimowym 7.00 zł) bilet rodzinny (dla 2 opiekunów i dzieci do lat 13): 30.00 zł bilety na dziedziniec + krużganki po zamknięciu wystaw i w poniedziałki: 5.00 zł Darmowe wystawy w poniedziałek. Kontakt: tel./fax: 81/ 881 52 28 |
||
| Dojazd: | ruiny znajdują się przy drodze wjazdowej do Janowca od strony Góry Puławskiej. [Oszczędź czas i paliwo – gotowe współrzędne pod mapą.] |
||
| Parkingi: | przy obiektach muzealnych są ogólnodostępne płatne parkingi – opłata 6.00 zł. | ||
| Historia i opis: | |||
| Początki zamku posadowionego na szczycie wzgórza, niedaleko Wisły datuje się na 1508 rok. Wtedy to Mikołaj Firlej z Dąbrowicy herbu Lewart, hetman wielki koronny, rozpoczął trwającą około 20 lat budowę warowni. Prace kontynuował syn Mikołaja, Piotr, wojewoda Ruski. Pierwsze pisemne wzmianki o tym obiekcie znalazły się w przywileju lokacyjnym króla Zygmunta Starego z 1537r. Ówczesna budowla posiadała zachowane do dzisiaj wymiary i składała się z budynku bramnego, Wielkiej Bastei usytuowanej w północno-wschodnim narożniku, wież mieszkalno-obronnych pośrodku muru północnego i południowego oraz baszty w narożniku południowo-wschodnim. Wszystkie te budowle łączył mur kurtynowy ze strzelnicami przystosowanymi do broni palnej. Jedyna droga dojazdowa do zamku prowadziła przez most rozpostarty nad suchą fosą. Obiekt wymurowano w większości z kamienia z nielicznymi wstawkami z cegły. Z inicjatywy Andrzeja Firleja, syna Piotra, a pod kierownictwem włoskiego architekta Santi Gucciego od 1565r. rozpoczęła się rozbudowa warowni w rezydencję. Dziedziniec został podzielony na dwie części murem łączącym wieżę południową i północną. Pomiędzy basztą południowo-wschodnią a wieżą południową w latach 1577-1585 wzniesiono skrzydło mieszkalne z attyką (ozdobny górny element murów) i krużgankami od strony dziedzińca, zwane ‘Pałacem Firleja’. W tym samym okresie pojawiły się tez wzdłużne ciemnoczerwone pasy na budynku bramnym. Po śmierci Andrzeja w 1585r. rezydencja trafiła w posiadanie Dulskich herbu Przegonia, a następnie około 1593r. Barbara Dulska wniosła ją jako wiano Stanisławowi Tarło herbu Topór. Za sprawą Tarłów obiekt przeszedł kolejne rozbudowy. Pomiędzy budynkiem bramnym a wielką basteją wzniesiono czterokondygnacyjny budynek wschodni z krużgankami od dziedzińca i malowidłami piechurów z zewnątrz. Pałac Firleja zostaje rozbudowany w kierunku zachodnim o tzw. Amfiladę Tarłów (amfilada – ciąg pomieszczeń z drzwiami w jednej linii), która wraz z nim tworzy mieszkalne skrzydło południowe zamknięte od wschodu i zachodu cylindrycznymi basztami. Przy murze pomiędzy Wielką Basteją a wieżą północną powstaje tzw. Dom Północy (obecne muzeum). Tym sposobem mur kurtynowy pozostaje jedynie w części północno-zachodniej.  Około 1654r. po ślubie Barbary Tarło z Jerzym Sebastianem Lubomirskim herbu Szreniawa bez Krzyża rezydencję przejmuje jeden z najbardziej wpływowych rodów magnackich ówczesnej Polski. Dwa lata później obiekt zostaje zdobyty, ograbiony i spalony przez wojska szwedzkie pod dowództwem Karola Gustawa.Lubomirscy odbudowali zamek przy okazji wznosząc kaplicę przy murze oddzielającym dwa dziedzińce, a w miejscu rozebranej wieży północnej, po 1667r. powstała część czeladna (gospodarcza). Zamek upodobnił się do pałacu przez rokokowe obramowania okien, sztukatorskie zdobienia wnętrz i przebudowę attyk. Projekty przebudowy wykonał znany holenderski architekt – Tylman z Gameren (rekonstrukcja zamku z czasów Lubomirskich powyżej, plan założenia z tego samego okresu poniżej).  W 1783r. zamek przechodzi na własność Mikołaja Piaskowskiego herbu Junosza, podkomorzego krzemienieckiego, który mieszkał tutaj aż do śmierci w 1803r. Następni właściciele zmieniali się dosyć często, a w miedzy czasie obiekt zniszczyły wojska austriackie i rosyjskie. Opuszczona rezydencja zaczęła służyć jako źródło budulca.  W 1928r. ruiny oraz 19 ha przyległych terenów zakupił od Ćwirko-Godyckich pochodzący z Warszawy Leon Kozłowski, niespełna trzydziestoletni absolwent warszawskiej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Obiekt został zabezpieczony przed rozkradaniem a u jego podnóża Kozłowski założył winnice. Dwa lata przed śmiercią, w 1975 Leon zdecydował się zbyć zamek na rzecz muzeum w Kazimierzu, które do dziś jest tutaj gospodarzem.W latach 90-tych XX w. rozpoczęto prace mające na celu przystosowanie ruin do celów turystycznych. |
|||
| Ciekawostki: | |||
| Karciane długi Ostatnim z Lubomirskich w Janowcu był Jerzy Marcin, który zasłynął jako czarna owca swojego rodu. Miał na swoim koncie m.in. wyrok śmierci zamieniony później na więzienie, następnie wyrok dożywotniej twierdzy zamieniony na 15 lat twierdzy, z których część odsiedział na Węgrzech. Jednak nie popełnione występki, lecz umiłowanie do hazardu doprowadziły go na przysłowiowe dno. Jego ulubioną grą były karty, a ponieważ nie umiał wygrywać roztrwonił cały majątek. Ponoć właśnie za długi rezydencja w Janowcu trafiła w posiadanie Mikołaja Piaskowskiego. Wieża Franciszki Na zamku w Janowcu, prawdopodobnie zimą 1759 r. po raz pierwszy doszło do spotkania Karola, syna króla Polski Augusta III Wettyna, z Franciszką Krasińską, córką Stanisława Krasińskiego z Maleszowa. Rolę swatki odegrała podobno ciotka Lubomirska z cichym przyzwoleniem ojca Franciszki. Ze względu na to, iż król był zdecydowanie przeciwny temu związkowi młodzi spotykali się potajemnie na janowieckim zamku w najbardziej ustronnym miejscu, czyli baszcie zachodniej, stąd bywa ona nazywana ‘Wieżą Franciszki’. Wola Augusta III ostatecznie nie została uszanowana, gdyż wkrótce Karol i Franciszka zaręczyli się na zamku Zwierzyniec niedaleko Janowca a już wiosną wzięli potajemny ślub w Warszawie. |
|||
| Legendy i duchy: | |||
| Czarna Dama Jak to zwykle bywało w rodach szlacheckich miłość potrafiła nieźle namieszać w wydawałoby się beztroskim życiu magnatów. Tak też było z Helena Lubomirską, która zakochała się w służącym swojego ojca. Aby wybić jej to uczucie z głowy rodzice zamknęli ją w baszcie, jednak mijały miesiące a ona nie chciała zmienić zdania. Koniec końców panna rzuciła się z wieży na dziedziniec zamkowy. Zrozpaczona rodzina złożyła Helenę w szklanej trumnie i pochowała w Kazimierskim kościele. Wnet po pogrzebie na zamku podczas pełni zaczął pojawiać się duch w czarnej sukni balowej. Lubomirscy chcąc odesłać zjawę w zaświaty przenieśli ciało córki do kościoła w Janowcu, jednak na nic się to zdało. Czarna dama co jakiś czas nadal jest widywana na zamku podczas nocy oświetlanych księżycową poświatą. Kaczka w studni Inna legenda dotyczy kaplicy zbudowanej przez Lubomirskich stanęła przy murze od strony małego dziedzińca dokładnie w miejscu dawnej studni. Owa studnia podobno połączona jest z Wisłą a dowodem na to miała być kaczka, która wrzucona do niej ponoć wypłynęła na Wiśle niedaleko zamku. |
|||
| Galeria | |||
           |
|||
| zdjęcia wykonane w październiku 2005r. | skany odbitek | |||
| Mapa | |||
|
Wyśrodkuj mapę
Ruch
Jazda rowerem
Tranzyt
|
|||
| Lokalizacja: woj. lubelskie, pow. puławski, gmina Janowiec | |||
| Adres: Janowiec, ul. Lubelska 20 | |||
|
|||
Super tekst. Tylko jedna uwaga a propos Barbary Dulskiej. Określenia posag i wiano błędnie stosowane są wymiennie. To nie są tymczasem synonimy. Panna młoda wnosiła posag, który dostawała zwykle od swych rodziców bądź braci, natomiast wiano dawał jej mąż i cały ten majątek zapisywał zwykle na dobrach ziemskich jako majątkowe zabezpieczenie dla żony.