Pałac Żeleńskich w Grodkowicach

Grodkowice – Pałac Żeleńskich

Pałace

hotel, restauracja, żeleńskich

źródła

słownik

Ocena: 3,78 z 82 opinii [oceń obiekt]

Stan obecny:

zachowany w całości, użytkowany.

Funkcja teraźniejsza:

restauracja, hotel.

Zabytki w otoczeniu:

czworaki, obory, stajnie, spichlerz, serownik.

Zwiedzanie:

wstęp na teren parku nieograniczony pod warunkiem, że nie odbywa się impreza zamknięta. Wnętrza dostępne dla gości restauracji, hotelu lub też imprez okolicznościowych. Pałac tętni życiem artystycznym – często odbywają się tu rozmaite koncerty i wystawy.
Godziny otwarcia: w okresie jesienno – zimowym restauracja czynna od piątku do niedzieli w godzinach 12:00 – 20:00. W dniach od 24.12.15 do 08.01.16 będzie nieczynne.
Cennik: pokoje 2 osobowe już od 170 zł ze śniadaniem.
Kontakt: tel.: +48 664 964 446, +48 535 205 545
e-mail: biuro( małpa )palac-zelenskich.pl

Dojazd:

Grodkowice położone są pomiędzy Wieliczką a Bochnią, około 25 km na wschód od Krakowa.
[Oszczędź czas i paliwo – gotowe współrzędne pod mapą.]

Parkingi:

w otoczeniu pałacu są darmowe parkingi.

Historia i opis:

Grodkowice to mała miejscowość ze średniowiecznymi korzeniami. W 1623 r. Lanckorońscy, ówcześni właściciele tych ziem zbyli je wraz z pobliskimi wioskami Stanisławowi Żeleńskiemu herbu Ciołek z Łucjanowic (Łuczanowic). Po jego śmierci Grodkowice przypadły w udziale starszemu synowi Marcjanowi a Brzezie objął młodszy syn – Stefan. Pierwotny, drewniany dwór Żeleńskich w Grodkowicach wzniesiono ok. 1670 r. dla Marcjana Żeleńskiego. Była to wierna kopia jego rodzinnego domu w Łucjanowicach, gdyż Marcjan stracił wzrok i w ten sposób chciał ułatwić sobie życie.
Rozkwit grodkowickiego majątku przypada na II połowę XIX w., za czasów Stanisława Żeleńskiego (brata kompozytora Władysława) a później jego syna Władysława, dla którego w roku 1902, w miejscu starego dworu wystawiono nową siedzibę. Murowany pałac zaprojektował wybitny polski architekt i malarz Teodor Marian Talowski.
Na rzucie zbliżonym do kwadratu, wystawiono piętrową rezydencję, będącą mieszkanką kilku stylów i epok architektonicznych. Jako główny budulec posłużyła czerwona cegła i kamień. Przez wiodący styl eklektyczny przebijają się wyraźnie elementy architektury romantycznej i neorenesansowej a nawet niemieckiego nurtu modernizmu. W fasadzie frontowej dominuje wydatny ryzalit z głównym wejściem, umieszczonym w portalu ozdobionym w górnej części sentencją „Sibi amico et posteritati”, czyli „Sobie, przyjacielowi i potomności”. Nad wejściem ryzalit skrywa pokaźny balkon – taras. Drzwi główne prowadzą do piętrowego przedsionka, z którego można wejść do wszystkich pomieszczeń, za wyjątkiem gabinetu dziedzica oraz kuchni i pomieszczeń gospodarczych. Do gabinetu dziedzica prowadziło osobne wejście z werandy lub z kredensu. Do pozostałych pomieszczeń prowadziła klatka schodowa przy kuchni oraz wewnętrzny ganek na piętrze. Elewacja ogrodowa jest zdecydowanie bardziej zachwycająca dzięki trójbocznemu ryzalitowi, wgłębnym loggiom i narożnej wieży. Całości dopełnia spora weranda.
Ostatnim prawowitym, przedwojennym właścicielem był syn Władysława – Karol Żeleński (kuzyn Tadeusza Boya-Żeleńskiego), mieszkający tu ze swoją żoną. Po II wojnie światowej majątek Żeleńskich upaństwowiono i utworzono w nim placówkę Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin. Obecnie pałac jest własnością prywatną.

Ciekawostki:

Mroczna rezydencja
Pomimo iż pałac zachwyca prawie każdego, kto go oglądał, ostatni dziedzic Grodkowic – Karol Żeleński nie był nim zauroczony, co wyraził w swoich pamiętnikach pisząc: „Pod każdym względem okropny. (…) Ani pałac, ani dwór. Ani jednej werandy od strony słońca. Panował wtedy kult cienia, chroniono wypieszczoną cerę pod parasolką … Nowoczesne urządzenia były do niczego. Parowe centralne ogrzewanie grzało przez godzinę…. Wodę do zbiornika na domu dostarczał wiatrak, który się psuł, podobnie jak pompa z 25 m studni. Zmorą było światło z gazu benzynowego, lampy kopciły.”
No cóż… – mnie raczej nie przeszkadzałby taki dom 🙂
Krwawe ofiary
Żeleńscy wyznawali kalwinizm, co pociągnęło za sobą krwawe ofiary. Jeden z synów Stanisława Żeleńskiego, Samuel, został zamordowany podczas pogromów antyheretyckich mających miejsce niedaleko Krakowa w 1660 roku. Żeleńscy z linii grodkowickiej, pozostawali kalwinami aż 1828 roku, kiedy to Marcjan Władysław (ojciec kompozytora Władysława i dziadek Tadeusza Boya-Żeleńskiego) przeszedł na katolicyzm. Niestety on również zginął zamordowany przed swoim dworem przez chłopów z sąsiednich wsi, podczas tzw. „rabacji galicyjskiej” w lutym 1846 roku. Upamiętnia to stojący do dziś w ogrodzie krzyż z napisem „Boże przebacz im, bo nie wiedza, co czynią”, postawiony przez żonę zamordowanego Kamilę z Russockich. Po Marcjanie Władysławie Grodkowice przejął jego syn Stanisław.

Galeria