Zamek Królewski w Dobczycach

Dobczyce – Zamek Królewski

Zamki

królewski, lubomirskich, muzeum

źródła

słownik

Ocena: 3,78 z 23 opinii [oceń obiekt]

Stan obecny:

użytkowany przez PTTK.

Funkcja teraźniejsza:

muzeum.

Zabytkowe obiekty towarzyszące:

fortyfikacje miejskie z bramą, kościół.

Zwiedzanie:

Muzeum czynne jest w okresie od 1.04 do 31.10.
W dni ustawowo wolne od pracy placówka jest zamknięta!
Uwaga: dokładne godziny otwarcia i cenniki są często zmieniane!
Przed planowanym zwiedzaniem radzimy skorzystać z danych kontaktowych.
Pomieszczenia udostępnione turystom:
Katownia, Sala im. Władysława Kowalskiego, Studnia – spiżarnia, Sala z piecami, Sala z kominkiem – archeologiczna, Kaplica, Sala historyczna i Loch więzienny, Izba Pamięci Narodowej.
Warto zobaczyć również pobliski skansen.
Kontakt: tel.: 518 825 830 e-mail: zamek.dobczyce@op.pl

Dojazd:

zamek stoi na wzniesieniu tuż przy skarpie Jeziora Dobczyckiego.
[Oszczędź czas i paliwo – gotowe współrzędne pod mapą.]

Parkingi:

przy wzgórzu są ogólnodostępne parkingi.

Historia i opis:

Pierwsze pisemne wzmianki o królewskiej warowni na podkrakowskim szlaku do Węgier pochodzą z I połowy XIII wieku. W 1362r. przywilejem nadanym przez Kazimierza Wielkiego ustanowiono tu lokowane na prawie niemieckim, miasto Dobczyce, a w nagrodę za wierną służbę królowi mieszkańcy zostali zwolnieni od płacenia cła i zyskali też inne przywileje. Miasto zostało otoczone murem, a stojący na szczycie wzgórza zamek rozbudowano. Prawdopodobnie już wtedy istniała część dolna (północna) warowni. Główne wejście znajdowało się w elewacji południowej, starszej (górnej) części obiektu. Około 1390r. decyzją Władysława Jagiełły rezydencja została odremontowana. Była to stała siedziba dzierżawców włości dobczyckich, wśród których byli m.in. Klemens z Moskorzewa, Stanisław Lanckoroński i Seweryn Boner.
zamek_dobczyce_plan

Przełom w historii zamku nastąpił w 1595 roku, kiedy to król Stefan Batory w zamian za spora „sumkę” przekazał Dobczyce Sebastianowi Lubomirskiemu herbu Szreniawa bez Krzyża, który dorobił się majątku jako żupnik złóż soli w Wieliczce i Bochni. Nowy starosta rozbudował warownię w okazałą renesansową rezydencję. Wejście główne zostało przeniesione do północno-wschodniej części rozbudowanego zamku dolnego (obecnie zachowane). Bram bronił zwodzony most prowadzący przez fosę oddzielającą wzgórze zamkowe od miasta. Część górna i dolna mieściły łącznie około 70 komnat mieszkalnych. Nad bryłą górowały 3 wieże: bramna, cylindryczna wysoka wieża pośrodku zamku górnego oraz narożna baszta od południowego-wschodu.
W połowie XVII w. panem w Dobczycach był Stanisław Lubomirski, który jednak przebywał tu sporadycznie, gdyż pochłonięty był rozbudową zamku w Nowym Wiśniczu. W Dobczycach na stałe rezydowała jego żona, Zofia z Ostrogskich wraz z dziećmi. Za jej sprawą w miejscu dawnej wieży bramnej utworzona kaplicę, a nad nową bramą zawisły zegary.
Od 1649r. dobczycka rezydencja przeszła w posiadanie podkomorzego krakowskiego Michała Jordana. Następnie rządził tu kasztelan Franciszek Jordan a po nim jego syn Michał. W 1655r. zamek najechali Szwedzi, a dwa lata później wojska Jerzego Rakoczego. Pomimo znacznych zniszczeń nadal rezydowali tu starostowie.
Rok 1702 to kolejny najazd Szwedów, który doprowadził Dobczyce do upadku, jednak zrujnowany zamek nadal był zamieszkały aż do 1782 roku. W latach 1830-1834 nastąpił ostateczny kres rezydencji. Z rozebranych murów wystawiono pobliski kościół, kilka okolicznych domów a nawet część wałów wiślanych w Krakowie. Dopiero na początku XX w. ruiny objęto ochroną konserwatorską i wykonano badania archeologiczne. W 1960r. rozpoczęto odgruzowywanie i odsłanianie pozostałości murów i przeprowadzono kolejne badania historyczne. Cztery lata później m.in. dzięki zaangażowaniu miejscowego nauczyciela Władysława Kowalskiego, powstało tu istniejące do dziś muzeum.

Ciekawostki:

Dziwić może fakt, że pomimo zniszczeń zamku był on nadal zamieszkiwany, jednak jak się okazuje i w tym przypadku, nic nie dzieje się bez przyczyny. Pewnego dnia (gdzieś w II połowie XVIII w.), niania zabawiająca dziecko starosty uderzała pękiem kluczy o ścianę. Rytmiczne uderzenia były na tyle mocne, iż odpadł tynk ukazując wnękę z naczyniem pełnym kosztowności. Zapewne ten fakt spowodował duże „przywiązanie” się starostów do już mocno sfatygowanej rezydencji, w której spodziewali się znaleźć kolejny „schowek”.

Galeria